Introductie zonnepanelen

In dit artikel staan we stil bij de belangrijkste aspecten die betrekking hebben op zonnepanelen. In essentie is het allemaal heel eenvoudig. Je legt een paar zonnepanelen op je dak, die verbindt je met een omvormer en die sluit je aan op een stopcontact. Op dat moment is jouw zonne-energiecentrale klaar en start al de elektriciteitsproductie. De elektriciteit die je zelf op wekt hoef je niet af te nemen bij de elektriciteitsmaatschappij dus wordt je energierekening lager.

Waar je vooral op moet letten is schaduw, zelfs het kleinste stukje schaduw op je zonnepanelen kan al enorme gevolgen hebben op je opbrengst. Mochten de zonnepanelen in verschillende oriëntaties of onder verschillende hellingshoeken op je dak komen te liggen, bijvoorbeeld een deel op het zuiden en een deel op het oosten, of een deel met een hoek van 45° en een ander deel onder 20° dan vereist dat aandacht bij de keuze van de omvormer.

Waarom zou je zonnepanelen kopen?

De belangrijkste drijfveren om zonnepanelen aan te schaffen zijn:

• Financieel: je denkt dat investeren in zonnepanelen meer oplevert dan rente op de bank.
• Ecologisch: je wilt zo veel mogelijk gebruik maken van duurzame energiebronnen.
• Enthousiasme: je vindt het gewoon heel leuk om je eigen stroom op te wekken.

Wat je drijfveer ook is, je bent altijd goed bezig. Ieder motief rechtvaardigt de aanschaf van zonnepanelen.

Is het investeren in zonnepanelen wel zo slim?

Meestal wel, een zonnepaneelinstallatie is een redelijke diepte-investering die ook risico's kent, daar moet je dus even bij stil staan. Als je de cijfers naast elkaar zet van sparen op de bank of investeren in zonnepanelen dan lijkt de beslissing eenvoudig. Je rendement over de investering van zonnepanelen is flink hoger dan wat je op dit moment krijgt bij de bank. Natuurlijk, bij de bank is je geld erg veilig maar krijg je ook heel weinig rente.

Wanneer je al veel geld nodig hebt voor bijvoorbeeld de aanschaf van een huis, renovatie of uitbouw dan zal je waarschijnlijk geen geld meer beschikbaar hebben voor het aanschaffen van zonnepanelen. Wil je dan toch zonnepanelen kopen dan kan je overwegen om het geld te lenen of zonnepanelen te leasen, maar dat kost altijd meer geld en zal het rendement flink laten dalen. Probeer dat dus te voorkomen. De overheid verstrekt speciale duurzaamheidslening of energiebespaarlening waar je weinig rente voor hoeft te betalen.

Het aanschaffen van een zonnepaneelinstallatie lijkt, hoe vreemd het ook lijkt, veel op het aanschaffen van bijvoorbeeld een koelkast. Koop je een goedkope maar onzuinige koelkast of geef je twee keer zo veel geld uit voor een zeer energiezuinige koelkast? Heb je geld beschikbaar, en ben je slim, dan ben je een dief van je eigen portemonnee als je niet de dure energiezuinige koelkast koopt, die betaalt zich namelijk dubbel en dwars uit en ben je over de levensduur van de koelkast veel goedkoper uit. Zonnepanelen aanschaffen is ook zo'n diepte investering, het kost veel geld maar na een aantal jaar levert het je alleen maar geld op. Dit soort investeringen wordt gedaan door mensen die lange termijn kunnen denken.

Kan je subsidie aanvragen?

De meeste subsidieregelingen zijn gestopt. Zonnepanelen zijn tegenwoordig financieel zo aantrekkelijk geworden dat subsidie eigenlijk niet meer nodig is. Je kan natuurlijk altijd even kijken of de gemeente of provincie een subsidieregeling heeft.

BTW terugvragen?

Ook al ben je geen ondernemer, je kan toch de BTW terugvragen die je hebt moeten betalen voor je zonnepanelen. Ja dat is vreemd, en ja daar is de overheid niet gelukkig mee. Het is feitelijk een ongewenste subsidieregeling maar doe je voordeel er mee!

Ben je ondernemer, denk dan even na of het wel zo gunstig is om de zonnepanelen aan te schaffen op naam van je bedrijf. Je zal namelijk "eeuwig" een administratie moeten voeren voor de opbrengst van de panelen.

Wat zijn de voorwaarden om zonnepanelen te gaan gebruiken?

Wil je met zonnepanelen elektriciteit opwekken dan is dat gebonden aan een paar voorwaarden:

• Je hebt een dak nodig waar je zonnepanelen mag/kan neerleggen, installaties zonder een dak vereisen een speciale vergunning.
• Je hebt in je meterkast in principe een aparte elektriciteitsgroep nodig waarop de omvormer van de zonnepanelen aangesloten moet worden. Dit is een minimale uitbreiding in je meterkast die relatief weinig extra kost. Wil je niet zo'n uitbreiding in je meterkast laten aanbrengen dan kan je maar een paar zonnepanelen aanschaffen omdat je zonder zo'n aparte groep maar maximaal 500 Watt mag terugleveren per groep.
• Je elektriciteitsmeter moet geschikt zijn om teruggeleverde elektriciteit te registeren (vrijwel alle meters kunnen dat, maar je zal maar net die uitzondering zijn).

Moet je toestemming vragen aan de gemeente of elektriciteitsbedrijf?

Nee, zonnepanelen mag je vergunningsvrij installeren op je dak en aansluiten op het elektriciteitsnet. Je moet dan wel voldoen aan een aantal logische randvoorwaarden. Dat je zonnepanelen hebt of gaat kopen hoef je aan niemand te melden. Het mag wel, maar het hoeft niet.

Moet je een slimme meter hebben?

Elektriciteitsbedrijven en de overheid proberen het gebruik van de "slimme meter" er door heen te drukken. Voor het gebruik van zonnepanelen heb je helemaal geen "slimme meter" nodig. De oude vertrouwde ferraris meter werkt perfect en op een uitzondering na kan deze ook de teruggeleverde elektriciteit registreren. Laat je niet overhalen om een "slimme meter" te laten installeren, zelfs als ze het gratis aanbieden. Gratis nog wel, en uit zich zelf? Daar moet een addertje onder het gras zitten, doe het niet.

Hoeveel zonnepanelen kopen?

Dat is een lastige vraag, dat is afhankelijk wat je wilt bereiken. De meeste willen een deel of zelfs alle verbruikte elektriciteit zelf opwekken waardoor een (groot) deel van de elektriciteitsrekening verminderd wordt. De vraag is hoeveel zonnepanelen heb je nodig om dat te bereiken? Een vuistregel: voor iedere 200 kWu die je verbruikt moet je een zonnepaneel hebben met een vermogen van 250 Wp. Heb je een verbruik van 3000 kWu per jaar en je wilt alle elektriciteit zelf opwekken dan heb je dus vijftien zonnepanelen nodig van 250 Wp.

De vraag is, passen die wel op je dak? Zo niet dan zal je met wat minder genoegen moeten nemen. Daarnaast ligt er een grens bij een productie van 3500 Watt. Wil je meer vermogen produceren dan zal je speciale maatregelen moeten treffen. Een standaard elektriciteitsgroep met een 16 Ampère zekering kan namelijk maar 3680 Watt aan en een kleine marge zal je moeten aanhouden. Eventueel zal je gebruik moeten maken van een drie-fase aansluiting, ook wel krachtstroom aansluiting genoemd.

Hoe werkt een zonnepaneel installatie?

Een zonnepaneel installatie valt in de categorie "installeer en vergeet hem verder". Vanaf het moment dat hij geïnstalleerd is hoef je hem dus niet aan of uit te zetten, te onderhouden, rekening mee te houden of wat dan ook. Hij doet zijn werk zonder dat je het merkt, behalve natuurlijk dat de energierekening een stuk lager wordt.

De installatie bestaat, uit twee onderdelen: de zonnepanelen en de omvormer (en uiteraard wat bekabeling en materialen om de zonnepanelen op je dak te monteren). De zonnepanelen liggen op het dak en worden met simpele stekers met elkaar verbonden.

De zonnepanelen zetten zonlicht om in elektriciteit, maar dat is gelijkspanning vergelijkbaar met een auto accu. Daar kan je geen 230 Volt apparaten op laten werken. De omvormer, ook wel inverter genoemd, heeft tot taak om de gelijkspanning van de zonnepanelen om te zetten in een wisselspanning van 230 Volt net zoals dat uit je stopcontact komt.

Aan de omvormer zit een 230 Volt snoer met een normale steker die je in een willekeurig stopcontact kan steken. Zodra je die steker in het stopcontact hebt gestoken zullen de zonnepanelen energie gaan produceren ook al is de zon achter de wolken verborgen. Heb je een omvormer met een vermogen groter dan 500 Watt dan geldt dat je een aparte elektriciteitsgroep moet laten aanbrengen en vanuit je meterkast naar de omvormer een aparte leiding moet laten aanleggen. Dat kost zo'n twee honderd euro.

De omvormer, die zo groot is als een flinke schoenendoos, hangt bij voorkeur binnen aan de muur. De plaats van de omvormer maakt niet veel uit, de lengte van de kabels naar de omvormer speelt geen rol. Sommige omvormers maken een beetje brommend of piepend geluid als de zonnepanelen stroom produceren. Hang daarom de omvormer bij voorkeur niet vlak bij je slaapkamer. Een keertje uitslapen zou verstoord kunnen worden door een brommende omvormer. Als je een ruime meterkast hebt is het te overwegen om de omvormer daar te installeren. De zolder, bijkeuken, garage, fietsenhok en gangkast zijn andere gangbare opties.

De kabels van de zonnepanelen moeten ergens van buiten naar binnen gebracht worden en zal een gaatje gemaakt moeten worden voor de kabeldoorvoer. In een schuin dak onder een dakpan is het eenvoudigst maar in de muur een gat boren kan ook. Probeer bij een plat dak te voorkomen dat de kabeldoorvoer in het platte dak gemaakt wordt. Natuurlijk kan je dit gat dichtkitten maar het het risico van lekkage is iets dat je liever wilt uitsluiten. Ga liever buitenom met een gat door de muur. Boor het gat schuin omhoog waardoor regenwater nooit naar binnen kan lopen.

Je eigen elektriciteitscentrale

Zodra je de steker van de omvormer in een stopcontact stopt, en het buiten licht is (bewolkt weer is geen probleem), zal je omvormer energie gaan produceren en is Nederland weer een duurzame energieproducent rijker!

Alle energie die je zonnepanelen opwekken zullen automatisch door de apparaten in je huis verbruikt worden. Mochten je elektrische apparaten minder elektriciteit verbruiken dan de zonnepanelen op dat moment leveren dan heb je energie "over". Dat overschot aan elektriciteit wordt automatisch teruggeleverd aan het elektriciteitsnet en door de elektriciteitsmeter in je meterkast wordt automatisch verrekend, dat is wat "salderen" wordt genoemd.

De elektriciteitsmeter, de kWu (kilo Watt uur) meter, in je meterkast moet wel geschikt zijn om deze teruggeleverde energie te registreren. De meeste kWu meters zijn echter geschikt om te salderen maar het is goed om hier even aandacht aan te schenken. Mocht jouw kWu meter niet geschikt zijn dan kan je de energieleverancier vragen om een nieuwe meter te laten installeren. De kosten daarvan zijn vrij laag, soms doen ze het zelfs gratis.

Zo simpel is dus een zonnepaneel installatie. Nadat je de steker van de omvormer in het stopcontact hebt gestopt zit het werk er op. Je hebt er geen omkijken naar. Nou ja, het is wel verstandig om met regelmaat de werking van de omvormer te controleren. Want stel je voor door wat voor reden dan ook, de omvormer niet meer werkt, en je komt daar pas na een half jaar achter, dan heb je wel zes maanden potentiële elektriciteitsproductie weggegooid en dat is zonde. Controleer bijvoorbeeld eens in de week of de omvormer het nog doet. De omvormer heeft meestal een schermpje of lampjes die de goede werking weergeven.

Schaduw is de vijand van een zonnepaneel

Het is technisch heel lastig uit te leggen, dus neem het in deze introductie even van ons aan, maar al een heel klein beetje schaduw op een zonnepaneel kan leiden tot 50% of meer afname van de totale elektriciteitsproductie. Stel je hebt tien zonnepanelen en één zonnepaneel ligt voor een heel klein gedeelte in de schaduw, al is het maar een piep klein hoekje, dan kan de elektriciteitsproductie drastisch in elkaar zakken. Probeer dus de zonnepanelen zodanig te laten installeren dat ze geen schaduw krijgen. Is dat niet mogelijk, dan moet je de installatie hierop aanpassen waardoor je toch het maximale rendement uit kan halen.

Oriëntatie

De zon komt op in het oosten, rond twaalf uur staat hij in het zuiden en gaat in de avond onder in het westen. Een zonnepaneel die op het zuiden gericht is krijgt dus de meeste zonne-instraling en zal het meeste opbrengen. Precies tegenovergesteld, een zonnepaneel die op het noorden is gericht brengt het minste op. Niet ieder dak ligt op het zuiden, maak je echter geen grote zorgen, ook daken op het oosten en westen zijn prima te gebruiken voor zonnepanelen. Het verschil is maar zo'n 10 to 15% minder energieopbrengst dan op het zuiden.

Zonnepanelen op een plat dak

Wanneer je zonnepanelen op een plat dak wil plaatsen moet je op een aantal dingen letten. De zonnepanelen worden op metalen standaards "los" op het dak geplaatst en voorzien van "ballast" waar meestal (gebruikte) stoeptegels gebruikt voor worden. Dit is nodig omdat een zonnepaneel schuin staat en wind kan vangen. Bij een storm moeten ze natuurlijk niet van het dak waaien. Per paneel zal een verzwaring nodig zijn van tientallen kilo's. Daarnaast moeten de zonnepanelen niet te dicht achter elkaar geplaatst worden vanwege de schaduw die de panelen op elkaar kunnen werpen. Daarnaast heeft de wetgever een aantal eisen gesteld aan de minimale afstand tussen de zonnepanelen en de dakrand.

Draagvermogen

Zonnepanelen zijn best zwaar. Een gewicht van rond de twintig kilogram per stuk is normaal. Wanneer je twintig zonnepanelen gaat installeren zal je dak met zo'n vierhonderd kilo extra belast worden. Heb je een plat dak dan komt daar per paneel nog tientallen kilo's bij vanwege de noodzakelijke ballast. Controleer of je dakconstructie dit wel aankan.

Maximaal aantal zonnepanelen

De meeste huizen in Nederland hebben een "normale" elektriciteitsaansluiting. Technisch heet dit een "enkelfase aansluiting". In de meterkast zullen de meeste zekeringen een waarde hebben van 16 Ampère. Dat houdt dus in dat je zonnepanelen niet meer dan 16 Ampère kunnen leveren ander slaat "de stop door". Die 16 A bepaalt het maximale vermogen van 230 Volt x 16 Ampère = 3680 Watt. Je omvormer mag dus niet meer vermogen kunnen leveren dan 3500 Watt (we houden een kleine veiligheidsmarge aan).

Op een omvormer van 3500 Watt zal je doorgaans zo'n 4000 Wp (spreek uit: Watt piek) zonnepaneel vermogen aansluiten. Een doorsnee zonnepaneel heeft 250 Wp dus het maximum is dan 4000 / 250 = 16 zonnepanelen. Als je maar een klein beetje meer panelen wil installeren dan zal je met twee omvormers moeten werken beiden op hun eigen 16 A groep/zekering. Wil je veel meer zonnepanelen installeren dan zal je over moeten gaan naar een "drie fase aansluiting" ook wel "krachtstroom aansluiting" genoemd. Dan staat je bijvoorbeeld 3 x 16 Ampère ter beschikking en kan je bijvoorbeeld al 48 zonnepanelen installeren.

Wat voor zonnepanelen en welk merk is goed?

Zonnepanelen zijn grofweg in te delen in A-merk panelen en B-merk panelen. De A-merken zijn iets duurder maar geven je een stuk zekerheid. De onderlinge verschillen tussen de A-merken is verwaarloosbaar klein. De fabrikanten geven opbrengstgaranties tot wel 25 jaar. Een zonnepaneel gaat vrijwel niet kapot, schenk dus niet al te veel aandacht aan de keuze van de fabrikant.

Welke omvormer is goed?

De omvormer is een vrij kritisch apparaat. Het is belangrijk dat bij het aantal zonnepanelen en het type zonnepaneel de juiste omvormer wordt gekozen. Besteed aan de omvormer relatief veel tijd, dat zal zich zeker terugbetalen.

Hebben zonnepanelen onderhoud nodig?

Nee, een zonnepaneel heeft totaal geen onderhoud nodig. Het is wel slim om eens per jaar, maar zeker eens in de twee jaar de panelen even schoon te maken. Vooral het onderste deel (het laagste punt) van het paneel vlak bij de rand is een plaats waar zich veel vuil ophoopt. Wordt dat te veel dan loopt de opbrengst wat terug.

Leveren zonnepanelen elektriciteit bij een stroomuitval?

Helaas, een tegenvaller die je niet had verwacht. Zonnepanelen leveren geen elektriciteit zodra zich een stroomstoring voordoet. Daar zijn hele goede redenen voor maar zijn wat lastig om in deze introductie uit te leggen. Wil je toch elektriciteit hebben bij een stroomstoring dan zal je een aangepaste omvormer moeten aanschaffen en flink in de buidel moeten tasten voor accu's. Zodra je de bedragen hoort wat dat kost, wat begint bij minimaal 1500 euro, haken de meeste al heel snel af.