Wanneer is een vergunning verplicht voor het plaatsen van zonnepanelen?

In de meeste gevallen mag je zonnepanelen plaatsen zonder een vergunning aan te vragen. Je moet wel voldoen aan een aantal voorwaarden die heel vanzelf sprekend zijn. Dit geldt voor het plaatsten van zonnepanelen op een dak. Wanneer je zonnepanelen "in het vrije veld" opstelt zal je altijd een vergunning moeten aanvragen.

Basis eisen voor het vergunningsvrij plaatsen van zonnepanelen

Wanneer je aan alle onderstaande voorwaarden voldoet mag je vergunningsvrij zonnepanelen op je dak plaatsen:

• geen monumentaal pand
• geen pand aangewezen als beschermd stads- of dorpsgezicht
• geen rieten kap
• geen asbest dak
• de omvormer direct aan het zonnepaneel gemonteerd is (achterzijde paneel) of de omvormer zich "in een bestaand gebouw" bevindt (het aan de buitenmuur hangen van de omvormer is dus zonder vergunning niet toegestaan)

Aanvullende voorwaarden voor zonnepanelen schuin dak

• hellingshoek van de zonnepanelen moeten gelijk zijn aan de hellingshoek van het dak
• zonnepanelen mogen niet buiten het dak steken
• zonnepanelen moet vlak boven het dak gemonteerd zijn (ruimte tussen dak en zonnepaneel) of de zonnepanelen zijn een integraal onderdeel van het dak (dus geen dakpannen)

Aanvullende voorwaarden voor zonnepanelen op een plat dak

De aanvullende voorwaarden die de overheid stelt om zonnepanelen vergunningsvrij op een plat dak te mogen plaatsten zullen we nader toelichten, dat doen we niet zomaar, er is namelijk iets vreemds aan de hand, vandaar een wat langere toelichting.

Het idee wat de overheid stelt om vergunningsvrij zonnepanelen op een plat dak te plaatsen begrijpen we. Het principe lijkt eenvoudig en het idee lichten we hieronder toe.

Stel dat je op je platte dak een zonnepaneel horizontaal neerlegt (niet slim maar het gaat om het idee), dan is die niet te zien zodra je met je ogen onder de dakrand komt. Vanaf de straat is die dus totaal niet zichtbaar. Daar kan niemand bezwaar tegen hebben. Dat is dus vergunningsvrij.

Zodra je dat zonnepaneel een één zijde omhoog tilt, dus schuin monteert, is het afhankelijk van hoe schuin je het paneel zet of deze boven de dakrand uitsteekt. Stel dat hij 20 centimeter boven de dakrand uitkomt, en je zet het paneel met het hoogste punt tegen de dakrand aan zet (dat is niet slim, zie later, maar daar gaat het hier niet om), dan zal je het paneel vanaf de straat kunnen zien en dat is een lelijk gezicht, daar zal iedereen het mee eens zijn. Dat is dus niet toegestaan (formeel: je moet dan een vergunning aanvragen).

Dus zegt de overheid, zet nou het paneel een stuk van de dakrand, dan valt hij wat minder op. Ze hebben daarbij een heel schappelijke positie ingenomen die wij als volgt formuleren:

zonnepanelen mag je vergunningsvrij op een plat dak plaatsen zolang die panelen niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg als je in een hoek van 45 graden naar dat dak kijkt.

Anders gezegd, trekt vanaf iedere dakrand een schuine lijn van 45° (zo ontstaat een denkbeeldige traditioneel puntdak) en alle objecten moeten binnen die ruimte (onder dat denkbeeldige puntdak) blijven.

Dat klinkt logisch, dus als het paneel (op het hoogste punt) bijvoorbeeld 20 centimeter boven de dakrand uitsteekt, dan moet je dat hoogste punt ook (minimaal) 20 centimeter van de dakrand plaatsten. In dat geval zal je het hoogste punt van het zonnepaneel niet zien vanaf de openbare weg als je onder een hoek van 45° naar je huis kijkt (natuurlijk, ga je op een kilometer afstand staan dan is het wel zichtbaar, maar die hoek is haast 0° dus dan is haast alles zichtbaar wat op je dak ligt of staat).

Tot zover is alles heel erg logisch en uiterst redelijk. Maar er zijn twee dingen die we vreemd vinden. De overheid stelt namelijk letterlijk (bron):

Komt de zonnecollector of het zonnepaneel op een plat dak, dan geldt dat de collector of het paneel ten minste net zo ver verwijderd moet blijven van de dakrand als de collector of het paneel hoog is. Is het hoogste punt van de collector bijvoorbeeld 50 centimeter, dan moet de afstand tot de dakrand(en) ook minimaal 50 centimeter zijn.

In bovenstaande regeling vallen ons twee zaken op.

• De regeling gaat uit van de hoogte boven het dak, en neemt niet de hoogte van de dakrand daarin mee.
• De afstand die je tot de dakrand moet houden geldt niet voor het hoogste punt van het paneel maar gemeten vanaf ieder punt van het paneel.

Hoogte dakrand: stel dat je, even extreem, een dakrand hebt die 50 centimeter hoog is. Op je dak zet je een zonnepaneel dat schuin omhoog staat en 50 centimeter boven het dak komt. Dat hoogste punt van het paneel is nooit vanaf de openbare weg te zien (laat staan de lagere delen). Je dakrand is immers evenhoog als het hoogste punt van het paneel. Niemand zal hier bezwaar tegen hebben er is immers niets te zien.

Maar nu komt het: mogelijk dat het toch verboden is. Stel dat het paneel 10 centimer van de dakrand staat, dan is het paneel niet vergunningsvrij te plaatsen (moet je dus toestemming voor vragen). Dat lijkt heel vreemd. Iets wat op je dak ligt of staat en vanaf de openbare weg totaal niet zichtbaar te zien is zou daar niet mogen liggen of staan "omdat het te dicht bij de dakrand ligt". Dit lijkt niet te kloppen.

Naar onze mening zou de hoogte van de dakrand "de nul lijn" moeten zijn en niet het dak waarop het object staat.

Afstand tot dakrand geldt vanaf ieder punt vanaf je zonnepaneel: neem even in gedachte dat de regeling van de overheid uitgelegd kan worden als "geen enkel object mag niet de denkbeeldige lijn van 45° gemeten vanaf de dakrand uitsteken", wat wij een uiterst redelijke eis vinden.

Stel je hebt een kubusvormig object van 1x1x1 meter en dat wil je op je dak plaatsen. De wetgever zegt dan dat het object minimaal 1 meter, gemeten vanaf ieder denkbaar punt vanaf dat object, van de dakrand moet staan (want dan blijft hij onder de denkbeeldige lijn van 45°). Tot zover ook allemaal nog steeds heel logisch.

Maar stel dat je twee kubusvormige objecten op je dak plaatst. Eén van 1x1x1 meter en één van 10x10x10 centimeter. En die objecten zet je tegen elkaar. Het is dan logisch dat de afstand van het grootste object tot de dakrand, hoe je dat ook meet vanaf dat object, minimaal één meter moet zijn. Dan de kleine kubus die je er naast hebt geplaatst. Die is maar 10 centimeter hoog, dus dan geldt dat die, hoe je het ook meet, 10 centimeter van de dakrand moet blijven.

Tot zover nog alles heel erg logisch. Maar stel nou eens dat die twee kubussen één geheel vormen. Dan wordt het door de overheid als één object gezien. Dat object heeft een maximale hoogte van 1 meter en dan moet dat object 1 meter van de dakrand af blijven, maar nu komt het: dat geldt niet alleen vanaf het hoge deel van deel van het object maar óók gemeten vanaf het lage gedeelte van dat object. Dus dat dat deel van het object dat maar 10 centimeter hoog is, moet toch 100 centimeter van de dakrand blijven.

Dat is wel vreemd, omdat als het twee losse objecten zijn die je tegen elkaar aanschuift de afstanden tot de dakrand, aan de kant van het lage object, maar 10 centimeter hoeven te zijn en geen 1 meter.

Iedereen zal hier zijn wenkbrauwen fronsen en denken, dit klopt niet, dit is een verkeerde formulering van de overheid.

Maar precies dit is het geval bij een zonnepaneel. Een zonnepaneel staat immers schuin gemonteerd op een plat dak. Dus het object heeft een hoge en een lage kant. Sterker nog, de lage kant heeft vrijwel een hoogte van 0 centimeter. Dan toch zegt de overheid, de afstand van dat object tot de dakrand moet overal rond dat object minimaal gelijk zijn aan het hoogste punt van dat object. In de illustratie hieronder, die van de overheid is, zie je dat men aangeeft dat de afstand vanaf het object (het paneel) tot de dakrand --overal-- minimaal de hoogte van het object moet zijn.

Dit klopt natuurlijk voor geen meter. Hoewel je een eigen verantwoordelijkheid draagt, maar als wij panelen op een plat dak plaatsen dan zorgen wij dat het hoogste punt minimaal even ver van de dakrand staat dan dat hij hoog is. Maar het laagste punt van een paneel zetten wij (vrijwel) pal tegen de dakrand aan, niemand die dat onderste deel gaat zien.

Overigens: er zijn meerdere redenen om een redelijke afstand tussen het paneel en de dankrand te houden ook al is dat het laagste punt van het paneel. Heel praktisch: je moet om het paneel heen kunnen voor onderhoud / schoonmaken (ook van het dak). Daarnaast schijnt het zo te zijn (wij hebben hier geen verstand van) maar we hebben ooit gelezen dat vlak bij de dakrand de wind harder waait dan een beetje er vandaan. Dus hou altijd wat afstand tussen de dakrand en het laagste punt van je paneel / panelen.

Zonnepaneel-schans

Gebruik je meerdere zonnepanelen "in een schans", dus dat meerdere zonnepanelen een geheel vormen (het lijkt dan een beetje op een tribune waarbij de stoeltjes vervangen zijn voor zonnepanelen), dan moet je van die schans het hoogste punt meten. Die hoogte (in centimeter) is gelijk aan de minimale afstand van dat hoogste punt tot de dakrand (dat moet je wel in het horizontale vlak meten, dus vanaf onderaan dat hoogste punt tot de dakrand.

Is de afstand tot de dakrand kleiner dan het hoogste punt van de schans dan moet je een vergunning aanvragen. Wil je dit niet dan wordt vaak de hellingshoek verlaagd waardoor je alsnog vergunningsvrij bent.