Salderings­regeling zonne­panelen

De salderingsregeling is een, tijdelijke, wettelijke maatregel die opgelegd is aan de energiemaatschappijen. Zij zijn verplicht om je evenveel geld terug geven voor iedere kWu die je aan het net teruglevert (omdat je energie overhoud van je zonnepanelen) als dat je zou moeten betalen voor iedere kWu die je afneemt.

Update mei 2022: afbouw salderingsregeling

In mei 2022 heeft de regering bekendgemaakt dat zij voornemens is om de salderingsregeling af te bouwen met ingang van 2025. Dit was tot op dat moment met ingang van 2023.

Tot en met 2024 is dus de oude salderingsregeling van toepassing. Je krijgt dan evenveel terug voor een teruggeleverde kWu als dat je zou moeten betalen (als je per jaar meer teruglevert dan verbruikt dan is voor de surplus een andere regeling van toepassing).

Vanaf 2025 krijg je niet meer 100% terug, maar is dit beperkt tot 64%. Dit geldt ook voor 2026. In de jaren daarna gelden de volgende percentages: 2027: 55%, 2028: 46%, 2029: 37%, 2030: 28%. Vanaf 2031 is geen salderingsregeling meer van toepassing.

Wat houdt de afbouw van de salderingsregeling praktisch in?

Laten we een simpel voorbeeld nemen. Let op, dit voorbeeld hebben we zo simpel als mogelijk gehouden om de aanpassing van de salderingsregeling duidelijk te maken, dat is het doel. In dit voorbeeld gaan we uit dat je 2500 kWu werkelijk verbruikt -onttrekt uit het elektriciteitsnet- en dat alle energie die je zonnepanelen opwekken, 2600 kWu, direct teruggeleverd wordt aan het net en dat is niet realistisch. In de praktijk zal altijd een deel van je opgewekte vermogen direct door je verbruikt worden en daardoor zal je verbruik richting de energiemaatschappij lager zijn).

Stel je verbruik is 2500 kWu per jaar en je zonnepanelen leveren per jaar 2600 kWu op. Per jaar hou je dus 100 kWu over, die je dus teruglevert aan het elektriciteitsnet. Tot en met 2024 betaal je dan niets voor elektriciteit aan je energiemaatschappij. Sterker nog, omdat je netto 100 kWu terug hebt geleverd, krijg je voor die 100 kWu een "terugleververgoeding". Hoe hoog die is hangt af van je leverancier maar 8 eurocent per geleverde kWu is een aardige richting. Je krijgt dan 100 x 0,08 = 8 euro terug.

In 2025 en 2026, wanneer de salderingsregeling beperkt is tot 64%, werkt het als volgt (uitgaande van de 2500 kWu verbruik en 2600 kWu opbrengst): van de 2500 kWu verbruik zal nog maar 64% "weggestreept" worden. Dat is dus 2500 x 0,64 = 1600 kWu. Je verbruik was 2500 kWu, daarvan wordt 1600 kWu weggestreept (omdat je zonnepanelen voldoende elektriciteit produceren; dat is dus de 64% saldering) en moet je 2500 - 1600 = 900 kWu betalen tegen het normale tarief (zeg: 0,50 euro per kWu, dus 900 x 0,50 = 450 euro).

Omdat maar 1600 kWu gesaldeerd wordt en je zonnepanelen 2600 kWu hebben opgeleverd valt dus 1000 kWu buiten de regeling maar die heb je wel aan het net geleverd. Over die 1000 kWu krijg je de dan geldende terugleververgoeding (die op het moment van schrijven ongeveer 8 cent per kWu is, dus daar krijg je 1000 x 0,08 = 80 euro voor terug). In dit fictieve voorbeeld betaal je dan 450 - 80 = 370 euro.

In de jaren daarna wordt steeds minder gesaldeerd en zal je dus steeds meer aan je energiebedrijf moeten betalen. Vanaf 2031, als de salderingsregeling afgeschaft is, zal je voor 2500 kWu moeten betalen (laten we eens aannemen dat een kWu dan 0,50 euro kost en je dan 2500 x 0,5 = 1250 euro moet betalen) en krijg je voor 2600 kWu een terugleververgoeding terug, dus 2600 x 0,08 = 208 euro. Dus moet je aan je leverancier 1250 - 208 = 1042 euro betalen.

Vanaf 2031, maar eigenlijk al vanaf 2025 is het dus financieel zéér interessant om je elektriciteitsverbruik samen te laten vallen met de elektriciteitsproducten van je zonnepanelen. Onderaan dit artikel, bij het kopje "vanaf 2031 zoveel mogelijk je eigen elektriciteit direct gebruiken" gaan we daar dieper op in.

Salderen is tegen elkaar wegstrepen

Dit salderen werkt heel simpel. Stel dat de apparaten in je huis in een jaar 2500 kWu (kilo Watt uur) hebben verbruikt en je zonnepanelen hebben in diezelfde periode 1500 kWu opgewekt, dan zal de energiemaatschappij je in de eindafrekening 2500 - 1500 = 1000 kWu in rekening brengen. Betaal je 25 cent^[1] voor een kWu dan moest je eerste 2500 x 0,25 = 625 euro betalen. Nu je zonnepanelen hebt wordt dat maar 1000 x 0,25 = 250 euro.

Het lijkt zo logisch dat voor iedere kWu die je zonnepanelen hebben opgebracht je evenveel betaalt krijgt als dat je voor een kWu had moeten betalen als je deze had verbruikt. Maar schijn bedriegt, het is helemaal niet logisch, sterker nog deze regeling kost geld. Het is feitelijk een (zeer ruime) subsidieregeling.

Door deze gunstige salderingsregeling ligt de terugverdientijd van zonnepanelen op zo'n 7 a 8 jaar. De salderingsregeling zal tot minimaal tot 1 januari 2023 in de huidige vorm in stand blijven, zo is besloten door Minister Kamp in 2019. Daarna zal er een afbouwende overgangsregeling komen en die loopt tot 2031 waarbij de voordelen gradueel afgebouwd zullen worden.

Is salderen wel zo logisch?

Wanneer je zonnepanelen gebruikt lever je overdag (meestal) energie terug aan het elektriciteitsnet. Die energie hoeft de elektriciteits(productie)maatschappij niet te leveren. De generator die elektriciteit opwekt bij de elektriciteits(productie)maatschappij verbruikt brandstof zoals kolen, olie of gas. Doordat jouw zonnepanelen energie terugleveren aan het net zal de generator dus minder energie hoeven te produceren en verbruikt daarom minder brandstof. Het verschil in brandstofgebruik is de besparing voor de elektriciteits(productie)maatschappij. Maar die besparing is uiterst gering en lijkt in de verste verte niet op de prijs die jij moet betalen voor een kWu.

De kosten die de elektriciteits(verkoop)maatschappij jou in rekening brengt voor het leveren van elektriciteit is een optelsom van, we houden het beknopt^[2], de productiekosten (van die kWu), de kosten voor het transport (de infrastructuur van alle kabels) en belasting. Vooral die belasting maakt een zéér groot deel uit van de prijs die jij moet betalen voor een kWu. In grote lijnen: de productiekosten van een kWu kost zo'n 5 cent, de rest is dus (vooral) belasting. Van de 25 cent die jij betaald ontvangt de energie(verkoop)maatschappij maar zo'n vijf cent en de energieproductiemaatschappij maar zo'n 4 cent. De rest wordt door de energie(verkoop)maatschappij afgedragen aan de netbeheerder en de overheid vanwege belastingen.

De elektriciteits(productie)maatschappij zal doordat jij zonnepanelen hebt en teruglevert aan het net, besparen op de productiekosten, dat is dus zo'n vier cent per door jouw teruggeleverde kWu^[3]. Het zou dus logisch zijn dat je vijf cent terug ontvangt voor iedere geleverde kWU. Maar je krijgt vanwege de salderingsregeling de prijs die jij betaald als je een kWu zou verbruiken, zeg 25 cent. Die andere 20 cent is subsidie vanwege de salderingsregeling.

En toch krijg je (nog) evenveel terug

Al met al zou het heel logisch zijn dat je voor een teruggeleverde kWu (heel veel) minder geld krijgt dan dat je voor een verbruikte kWu betaalt. Toch is in de wet op teruglevering van elektriciteit vastgelegd dat je evenveel terugkrijgt voor een kWu als dat je zou moeten betalen. Die regeling heeft de overheid gemaakt om duurzame energieopwekking, zoals zonnepanelen, te stimuleren. Zonder deze salderingsregeling zou het gebruik van zonnepanelen ineens heel veel minder aantrekkelijker zijn. De terugverdientijd wordt dan heel veel langer. De salderingsregeling is dus een subsidie vanuit de centrale overheid. Geniet er van!

Vanaf 2025: digitale meter verplicht

Vanaf 2025 zal de huidige salderingsregeling overgaan naar een "afbouwende overgangsregeling". Daarbij wordt er niet meer gesaldeerd maar ontvang je voor iedere teruggeleverde kWu een bepaalde vergoeding. Om exact te kunnen bepalen hoeveel kWu je hebt teruggeleverd zal je dit moeten kunnen aantonen en daarbij heeft de overheid een eis gesteld dat je van deze vergoeding alleen maar gebruik kan maken als je een kWu meter hebt met "terugtelwerk". De oude ferrarismeter voldoet dan niet meer.

Je wordt verplicht om een moderne digitale kWu meter te gebruiken. Een "slimme meter" voldoet, maar als je die niet wilt (vanuit privacy overwegingen) kan je ook een digitale kWu meter laten installeren die "niet slim" is. Die dus geen communicatiemodule bevat die de meterstanden vanzelf verstuurd. Zo'n kWu meter met "dubbel telwerk", feitelijk zitter er vier telwerken op (verbruik dal en piek, en teruglevering dal en piek), zal je automatisch aangeboden worden door de netwerkbeheerder, of je kan er zelf om verzoeken.

Vanaf 2031: zoveel mogelijk je eigen elektriciteit direct gebruiken

Vanaf 2031 zal de overheid je teruglevering van elektriciteit niet meer subsidiëren. Wanneer je dan een kWu teruglevert krijg je van je energie(verkoop)maatschappij een vergoeding die (vrijwel) gelijk is aan de prijs van een kWu als zij die zelf zouden moeten kopen bij een elektriciteitsproducent. En zo'n kWu kost maar een paar cent (ca. 4 cent), dus voor een teruggeleverde kWu krijg je dus dan (maar) een paar cent terug.

Vanaf 2031 loont het dan ook om je elektriciteitsverbruik af te stemmen op de elektriciteitsproductie van je zonnepanelen. Zet dus de wasmachine pas aan als de zon schijnt. Of als je overdag weg bent, stel hem zo in dat hij "vertraagd" aangaat en dat dit samenvalt met de productie van elektriciteit van de panelen.

Het afstemmen van zonnepaneelproductie en het verbruik daarvan door jouw apparaten is goed te vergelijken met goed financieel beheer van je huishoudboekje. Je koopt pas iets als je geldt hebt (verdient), dat kost je niets extra's. Als je iets koopt en dat geld nog niet hebt (dus je leent het en je moet het later teruggeven) kost dat extra geld.

Geld pas uitgeven als je het daadwerkelijk hebt.
Zo ook pas energie verbruiken als je zonnepanelen het produceren.

Dus niet eerst elektriciteit verbruiken (je leent het als het ware door het te laten leveren door je energieleverancier wat veel geld kost) en later lever je het terug met je zonnepanelen (maar dan krijg je er haast niets voor terug). Het is simpel, maar het is even wennen.

Vermoed je dat de zon niet gaat schijnen? Stel het dan uit. Als het vooruitzicht is dat het dagenlang bewolkt blijft, zet dan de machine aan op het moment dat dit samenvalt met de top van je elektriciteitsproductie. Dat is afhankelijk van de ligging van je zonnepanelen. Liggen ze op het oosten, dan is dat grofweg rond 10:30 uur, op het zuiden is dat rond 13 uur, en op het westen is dat rond 14:30 uur.

Het is heel belangrijk dat je realiseert dat iedere kWu die je verbruikt op het moment dat je zonnepanelen elektriciteit (voldoende) produceren, je verbruik nul is, en je dus niets hoeft te betalen. Als je de wasmachine aanzet als het zonnetje schijnt zal je geen verbruik hebben uit het elektriciteitsnet, je zonnepanelen leveren dit immers op, dus hoef je er ook niets voor te betalen.

Iedere kWu die je zonnepanelen produceren die je zelf niet gebruikt, dus teruglevert aan het net, leveren vrijwel niets op. Dus je bent een dief van je eigen portemonnee als je het verbruik en productie van elektriciteit niet op elkaar afstemt. Ja, dat kost in het begin even moeite, maar het geeft als je het doet wel een goed gevoel. Je verbruikt namelijk energie (met bijvoorbeeld een wasmachine) maar het kost je niets en het milieu belast je niet.

Sterker nog, die elektriciteit hoeft niet opgewekt te worden door een elektriciteitscentrale waar olie of gas voor nodig is die deels uit Rusland komt. En als je Poetin dwars wil zitten, gun je hem geen enkele cent. Wij noemen zo'n wasbeurt dan ook een "poetinwasje", een "poetinvaatwasje" of "poetinstrijkje". Of je partner vraagt je "heb jij de was al gedaan?" en het antwoord is dan "Ja, een poetintje" (de was is gedaan met zonneënergie, dus zonder elektriciteit uit het net te trekken). Alleen al die "poetinmomentjes" geven veel voldoening. We schrijven poetin expres met een kleine letter, ondanks dat we weten dat je eigenamen met een hoofdletter moet schrijven. Lekker p (puhh) voelt zo'n poetinmomentje aan (denkbeeldig steken we de tong uit).

Wil je optimaal gebruik maken van je zonnepanelen, lees: zo weinig mogelijk moeten betalen aan je energiemaatschappij, dan moet je "de grote elektriciteitsverbruikers" pas aan laten gaan als de zon (zoveel als mogelijk) schijnt. In ieder geval midden op de dag, niet vroeg in de ochtend of in de avond (want dan is de productie van je zonnepanelen laag of zelfs afwezig).

Grote elektriciteitsverbruikers zijn die apparaten die iets verwarmen of afkoelen. De grootste verbruikers, ongeveer in volgorde van verbruik, zijn:

• Warmtepomp (of hybride warmtepomp) voor het verwarmen van je huis
• Warmtepomp voor het verwarmen van de boiler voor warm tapwater
• Elektrische boiler voor bad/douchewater
• Airco voor het koelen (of juist verwarmen) van je huis
• Een kleine elektrische boiler die ingebouwd is in de keuken
• Wasmachine (vooral de 40, 60 en 80° wassen)
• Wasdroger (ook de warmtepomp wasdroger)
• Vaatwasser
• Koken op inductie
• Stoomoven als je daarmee je eten kookt (het is gezond mar verbruikt zeer veel energie)
• Strijkijzer
• Stofzuiger
• Elektrische oven voor het bakken van een taart of brood
• Magnetron
• Water koken met een elektrische waterkoker voor thee
• Föhn

Natuurlijk zijn er nog meer grote(re) elektriciteitsverbruikers maar die zijn vrijwel niet op de productie van de zonnepanelen af te stemmen, denk hierbij aan: vriezer, koelkast, mechanische ventilatie en de koffiezetter. Mocht je een elektrische auto hebben, dan is dat ook een zeer grote verbruiker van elektriciteit en wil je zoveel als kan opladen als het zonnetje schijnt, maarja waarschijnlijk staat je auto overdag niet thuis.

Laat de vaatwasser, wasmachine, wasdroger draaien als de zon schijnt (of op zijn minst als het overdag is wanneer je panelen altijd wel wat elektriciteit opleveren). De stijk, die doe je niet in de avond maar op de dag (in het weekeind bijvoorbeeld). De elektrische boiler zet je in de avond uit en gaat overdag weer aan. Koken doe je het liefst als het nog licht is. Stofzuigen? Pas als het zonnetje schijnt.

Mochten bepaalde apparaten (zoals een elektrische boiler) niet een ingebouwde schakelklok hebben dan kan je overwegen een losse tijdklok (die je in het stopcontact steekt) overwegen. Maar moderner is een "steker" die je automatisch aan en uit kan laten gaan. Ikea levert voor een tientje zo'n steker. Op je mobiel kan je met een app die "steker" aan en uit schakelen. Dat kan zelfs rekening houdend met (een bepaalde tijd na) zonsopkomst en (een bepaalde tijd voor) zonsondergang. Dat Ikea systeem heet Trädfri en we gebruiken dat al jaren en bevalt ons er goed.

Je eerste reactie is wellicht: een wasmachine kan ik nog programmeren dat hij overdag aan gaat, maar de verwarming die met een warmtepomp werkt (dus op elektriciteit) kan ik toch niet aanzetten als de zon schijnt en uitschakelen als het avond is?

In de meeste gevallen is dit juist heel goed mogelijk. Zeker als je een warmtepomp hebt met vloerverwarming. Het opwarmen met vloerverwarming gaat erg traag, maar dat geldt ook voor het afkoelen. Je kan dus overdag de warmtepomp laten draaien en zodra de zon ondergaat zet je hem uit. In een goed geïsoleerd huis is aan het einde van avond de temperatuur hoogstens met 0,5 °C gezakt en in de ochtend met 1°C. Dat is zeer acceptabel. Bedenkt dat je warmtepomp (als je die hebt) je allergrootste verbruiker is in je huis.

Onze warmtepomp (met vloerverwarming) laten we maar drie keer aan gaan per dag (vanwege de ligging van onze panelen: om 11u, 13:30u en 16u). En die momenten vallen in de periode als het "licht" is, dus zeer waarschijnlijk flink wat zonnepaneelvermogen beschikbaar is. Hoe lang de warmtepomp moet aan staan moeten we in koude periodes iets aanpassen. Je kan er ook voor kiezen om de warmtepomp alleen op de dag aan te zetten en zodra de zon ver zakt laat je hem uitgaan.

Je zal je afvragen, maar hoe kan ik dan de warmtepomp overdag aan laten gaan en in de avond uit laten zetten? Je kan het natuurlijk met de hand doen: in de ochtend aanzetten en aan het eind van de middag uit. Maar zeer waarschijnlijk kan je op de warmtepomp (net zoals bij ons) met een ingebouwde tijdklok bepalen wanneer de warmtepomp aangaat en uitgaat.

Bedenk dat je dit ook kan doen als je warmtepomp over een boiler beschikt. Die boiler hoeft niet de hele dag "op temperatuur" te blijven. Wij laten hem op het eind van de nacht opwarmen (en na een klein uurtje gaat hij weer vanwege het klokprogramma weer uit) zodat de boiler warm is voor het douchen. Rond een uur of drie, als het zonnetje lekker schijnt, laten we de boiler weer aanspringen om te zorgen dat in de middag en avond weer voldoende warm water beschikbaar is. Dat we hem op het eind van de nacht aan laten gaan is omdat we dan de minste warmte verliezen, het water in een boiler koelt namelijk langzaam af.

Maar niet alleen de wasmachine De elektriciteit van de zonnepanelen vloeien dan direct naar je apparaten zoals de wasmachine en niet terug in het net. Het wordt dus vooral aantrekkelijk om zo veel mogelijk de zelf opgewekte energie (direct) te gebruiken. Immers, iedere kWu die een apparaat nodig heeft maar geleverd is door je zonnepanelen hoef je niet uit het openbaar elektriciteitsnetwerk te betrekken en beperkt daarmee je elektriciteitsrekening.

Zonnepanelen in combinatie met accu's?

Het is natuurlijk erg aantrekkelijk om de opgewekte energie van je panelen eerst op te slaan in een accu en later, op het moment dat het jou uitkomt, haal je de energie uit de accu. Dan hoef je productie en verbruik niet op elkaar af te stemmen.

Maar helaas zijn accu's op dit moment zéér duur en wordt een kWu meer dan één euro als je accu's gebruikt. Met de huidige elektriciteitstarieven is het dus nog niet aantrekkelijk om de zonneenergie in accu's op te slaan.

Mogelijk dat accu's in de toekomst een stuk goedkoper worden, of dat de elektriciteitsprijs enorm gestegen is, want dan wordt het wel aantrekkelijk om accu's aan te schaffen. Bedenk dat je niet "even" een paar accu's moet kopen. Het vergt ook een vervanging van je huidige omvormer van je zonnepanelen en een aangepaste omvormer voor accu's en zonnepanelen is op het moment van schrijven ook flink aan de prijs. Daarnaast, accu's zijn énorm zwaar en nemen flink veel ruimte in beslag. Daarnaast hebben accu's niet het eeuwige leven. Afhankelijk van het type accu zal je deze na een jaar of 5 tot 10 moeten vervangen en dat is een flinke kostenpost.